W Dziale dla Dorosłych prezentowana jest
wystawa "Wycinanka żydowska" pani Anny Małeckiej - Beiersdorf, która
mieszka i tworzy w Krakowie. Autorka prac jest zatrudniona w Pracowni
Rzemiosł Artystycznych Galerii Centrum Młodzieży im.
Henryka Jordana w Krakowie.
We wczesnym
okresie twórczości zajmowała się głównie malarstwem
olejnym i akwarelowym oraz malarstwem na szkle inspirowanym
folklorem huculskim. Wycinanki
wykonuje od dzieciństwa, jednak dopiero od niedawna
zajmuje się tą techniką profesjonalnie. Na początku
wykonywała ludową, choć stylizowaną wycinankę
polską. Jej nową fascynację spowodowało przypadkowe
zetknięcie się z reprodukcjami najpiękniejszych wycinanek
żydowskich.
Wycinanka
w papierze była u ludu żydowskiego bardzo rozpowszechniona i występowała w rozmaitej
formie. Utrzymywała się najdłużej na terenie Europy
Wschodniej, a przede wszystkim w Polsce. W tradycyjnej
społeczności żydowskiej wycinanka pełniła
głównie funkcje kultowe. Do najczęściej spotykanych
i najbardziej znanych należy zaliczyć MIZRACHY, względnie
SZIWITI, powiązane z obowiązkiem
codziennego odmawiania modlitwy. Następnie SZEWUOLACH
i ROJZALACH zdobiące domy w święta Szawuoth. Wycinankami
zdobiono również szałasy budowane
w okresie świąt Sukkoth oraz były one wkomponowane
w chorągiewki noszone przez dzieci w czasie pochodu
z okazji święta Simchat Tora. Wieszano
je na ścianie względnie przechowywano w modlitewnikach,
wówczas gdy umieszczano na nich imiona, nazwiska, daty
narodzin i śmierci najbliższych.
Najokazalszym
typem wycinanki jest mizrach ( po hebrajsku znaczy
wschód), zawieszany w domach modlitwy obok ołtarza
lub w mieszkaniach na wschodniej ścianie.
Ma służyć jako ozdoba oraz orientacja, w którą stronę
należy zwrócić się odmawiając modlitwę. Cechą charakterystyczną
mizrachów są napisy.
Zawierają one sentencje lub określają znaczenie mizrachu.
Renesans wycinanki żydowskiej nastąpił w latach 50
- tych, 60 - tych XX wieku równocześnie
w Stanach Zjednoczonych i Izraelu.
Na wystawie zaprezentowano 25 najciekawszych prac krakowskiej artystki.
Można ją zwiedzać do 30 października od poniedziałku do piątku w godz. 10.00 - 18.00.
|